1بخش اپیدمیولوژی و بیماری‌های مشترک، گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران
2گروه پژوهشی فرآورده‌های بیولوژیک دامی، سازمان جهاد دانشگاهی تهران
چکیده
پیش از پیدایش دانش «اخلاق زیستی»، علم اخلاق از زمان بقراط به مدت بیش از 2 هزار سال طبابت محور بوده است. اخلاق زیستی زیر مجموعه‌ای از اخلاق حرفه‌ای در حوزه زیست‌شناسی و علوم بهداشتی می‌پردازد و منظور آن سوق دادن تفکر بشری به سوی ارزش‌های اخلاقی در حیطه پیشرفت‌های عرصه‌های علمی است. علوم زیستی به سبب مواجهه با موجودات زنده در فرایندهای آموزشی و پژوهشی خود با سایر علوم متفاوت هستند. همین تفاوت سبب می‌شود که نگاه‌ها و ملاحظه‌های اختصاصی به این حوزه‌ها مد نظر قرار گیرد. استفاده از مدل‌های حیوانی به عنوان نخستین تجربه‌های علمی استفاده از داروها و واکسن‌ها در جوامع بشری از دیرباز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. از نظر اخلاقی اندازه‌گیری برخی آزمایش‌ها روی انسان امکان‌پذیر نیست و باید حتماً روی حیوانات انجام شود. به دلیل مباحث لزوم رعایت حقوق و رفاه حیوانات، استفاده از مدل‌های جایگزین مطرح شده است. رعایت رفاه همه‌جانبه در راستای تحقق شعار «رفاه واحد» نیز مورد توجه جدی قرار گیرد. آموزش اخلاق در علوم زیستی باید مورد توجه جدی‌تری قرار گیرد. تاکنون در کشور کدهای اخلاقی مشخصی در حوزه آموزش و به‌ویژه آموزش علوم زیستی تعریف نشده است و حتی نکات اخلاقی مورد توجه در امر آموزش علوم زیستی نیز به صورت مدون در منابع اخلاقی و آموزشی دیده نمی شود. از آن‌جایی که در راستای تحقق شعار «سلامت واحد»، سلامت انسان، حیوان و گیاه در ارتباط با محیط‌زیست به‌عنوان یک شبکه و زنجیره یکپارچه قلمداد می‌شود، باید برای آموزش اخلاق زیستی نیز برنامه‌ریزی مدون و منسجمی انجام داد.
