استادیار جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران
چکیده
دانشگاه مدرن جایگاهی برای تحقق شناخت حقیقت، تمرین فضیلت و یادگیری مهارت است. در این میان، به‌استثنای یادگیری مهارت‌های فنی مهندسی که منطق خاص خود را دارد، شناخت حقیقت و تمرین فضیلت در بوم زیست دانشگاهی وابسته به امر اخلاقی هستند. منظور مقاله از امر اخلاقی اتیک (ایده اخلاقی)، مورال (رویه اخلاقی)، مورالیتی (اخلاقیات جمعی) و اتوس (رفتار اخلاقی عمومی وفق قواعد فرهنگی، بومی و محلی) است. مسئله‌ی مقاله حاضر این است که چه نسبتی میان رشد اخلاقی دانشگاه و شناخت حقیقت و تمرین فضیلت در دانشگاه متصور است. ایدهی مقاله این است که چون این سه از حیث مکانیسم اجتماعی فرهنگی محاط بر آن‌ها به‌نوعی هم‌عنان هستند، میتوان با دو نظریهی اجتماعی فرهنگی مطرح این مسئله را تحلیل، تفسیر و تبیین نمود. نخست، اخلاق گفتگویی که برای تفسیر شناخت حقیقت لازم است و دوم، نظریهی شهروندی گفتگویی که این نیز برای تحلیل تمرین فضیلت الزامی است. فرض پایه این است که رشد اخلاقی دانشگاه هم به این دو وابسته است و هم به آن دو منجر می‌شود. هدف مقالهی حاضر شرح و بسط چند مضمون کلیدی برای فهم مکانیسم اجتماعی فرهنگی محاط و محیط بر رشد اخلاقی دانشگاه است.
